Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Sorunlar, Süreçler ve Çözüm Önerileri

Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Sorunlar, Süreçler ve Çözüm Önerileri

Yazar: Münür Şenay

Giriş

Türkiye, jeopolitik ve jeolojik özellikleri nedeniyle doğal afetlere, özellikle de depremlere açık bir ülkedir. Bu risk, özellikle büyük şehirlerdeki plansız yapılaşma ve eskiyen bina stokuyla birleştiğinde ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. 1999 Marmara Depremi sonrası ülke genelinde yapı güvenliği tartışmaları hız kazanmış, bu çerçevede "kentsel dönüşüm" kavramı gündeme gelmiştir.

Kentsel Dönüşüm Nedir?

Kentsel dönüşüm; bir kentin fiziksel, sosyal ve ekonomik dokusunu iyileştirme amacıyla yapılan kapsamlı değişim sürecidir. Türkiye özelinde bu süreç, özellikle riskli yapıların yıkılıp yerine güvenli yapıların inşa edilmesi üzerine odaklanmaktadır. 2012 yılında yürürlüğe giren 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun, bu sürecin yasal zeminini oluşturmuştur.

Kentsel Dönüşümün Amaçları

• Deprem güvenliği sağlamak

• Plansız kentleşmenin önüne geçmek

• Yaşam kalitesini artırmak

• Kentsel estetik ve mimariyi geliştirmek

• Ekonomik canlılık sağlamak

Süreç Nasıl İşliyor?

1. Riskli Yapı Tespiti: Bina sahipleri ya da kamu kuruluşları, yapıların riskli olduğunu tespit ettirmek üzere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlara başvururlar.

2. Yıkım ve Tahliye: Riskli yapı raporu kesinleşince bina tahliye edilir ve yıkım süreci başlatılır.

3. Yeniden Yapım: Yıkılan yapının yerine yeni, depreme dayanıklı bir yapı inşa edilir. Bu süreçte maliklerin anlaşması büyük önem taşır.

4. Finansal Destek: Devlet, düşük faizli kredi, kira yardımı ve vergi muafiyetleri gibi desteklerle dönüşüm sürecine katkı sağlar.

Karşılaşılan Sorunlar

• Mülkiyet sorunu ve hissedar anlaşmazlıkları

• Yetersiz finansman ve krediye erişim zorlukları

• Sosyal dokunun bozulması

• Kâr odaklı projelerin öncelenmesi

• Yerel halkın sürece yeterince dahil edilmemesi

• Denetim eksiklikleri

Başarılı Örnekler

• Eskişehir Odunpazarı: Tarihi dokuyu koruyarak yapılan dönüşüm örneğidir.

• İstanbul Fikirtepe: Her ne kadar süreç sorunlarla dolu olsa da Türkiye’de ilk kapsamlı kentsel dönüşüm bölgelerinden biridir.

• Kayseri Sahabiye Projesi: Hem modern yapılaşma hem de sosyal donatılarla dikkat çeken bir örnektir.

Çözüm Önerileri

1. Katılımcı Planlama: Mahalle sakinlerinin karar alma süreçlerine dahil edilmesi sosyal uyumu artırır.

2. Yerinde Dönüşüm: Halkın yaşadığı yerlerde kalması sosyal bağların kopmasını önler.

3. Şeffaf ve Adil Süreçler: Hukuki güvencelerle süreçler daha sağlıklı işletilir.

4. Sosyal Konut Politikaları: Dar gelirli kesimler için konut erişimi sağlanmalıdır.

5. Bağımsız Denetim Mekanizmaları: Müteahhitlik hizmetlerinin kalite standartları bağımsız kuruluşlarca denetlenmelidir.

Sonuç

Kentsel dönüşüm, yalnızca bir inşaat faaliyeti değil; ekonomik, sosyal ve kültürel boyutları olan çok katmanlı bir süreçtir. Başarılı bir dönüşüm için kamu, özel sektör ve halk arasında güçlü bir iş birliği ve güven ortamı sağlanmalıdır. Türkiye, depremlerle yüzleşen bir ülke olarak bu dönüşümü erteleyemez, ancak aceleye getirilen, plansız dönüşümler de yeni sorunları beraberinde getirebilir. Bu nedenle bilimsel, katılımcı ve insan merkezli bir yaklaşım esastır.

İletişim –

Güvenli Yapılar, Sağlıklı Yaşam Alanları İçin Yanınızdayız.

📞 Telefon: +90 0541 297 6000

Uzman Kadromuzla Kentsel Dönüşüm Sürecinde Sizinleyiz!

👉 Riskli yapı tespiti👉 Proje geliştirme ve mimari danışmanlık👉 Hukuki süreç yönetimi👉 Kredi ve kira desteği başvuru danışmanlığı

Kentsel dönüşümde güvenilir bir yol arkadaşı arıyorsanız, Biz yanınızdayız